Khám Phá Taekwondo: Môn Võ Thuật Đậm Bản Sắc Hàn Quốc
1. Giới Thiệu Chung
Taekwondo (hay Tae Kwon Do) là môn võ thuật cổ truyền của Hàn Quốc, nổi tiếng với những kỹ thuật đá nhanh, mạnh và uyển chuyển. Tên gọi “Taekwondo” được ghép từ ba từ:
- Tae : Đá bằng chân.
- Kwon : Đấm bằng tay.
- Do : Đạo, con đường rèn luyện tinh thần và nhân cách.
Taekwondo không chỉ là môn thể thao thi đấu mà còn là nghệ thuật rèn luyện sức khỏe, kỷ luật và tinh thần thượng võ.
2. Lịch Sử Hình Thành
- Nguồn gốc: Taekwondo bắt nguồn từ các môn võ cổ truyền Hàn Quốc như Taekkyon và Subak, phát triển qua hàng ngàn năm.
Nguồn Gốc Cổ Đại
Taekwondo có nền tảng từ các môn võ cổ truyền Hàn Quốc:
- Taekkyon : Môn võ dân gian với các kỹ thuật đá linh hoạt, di chuyển uyển chuyển như vũ đạo.
- Subak : Kỹ thuật tay và vật được luyện tập trong quân đội thời Goguryeo (thế kỷ 4–7).
- Hwarangdo: Tinh thần võ sĩ đạo của các chiến binh trẻ thời Silla, kết hợp võ thuật và đạo đức.
Giai Đoạn Hiện Đại Hóa
- Thời kỳ Nhật thuộc (1910–1945): Võ thuật Hàn Quốc bị đàn áp, nhiều người học Karate Nhật Bản và tích hợp vào võ cổ truyền.
- Năm 1945: Sau khi Hàn Quốc giải phóng, các võ sư bắt đầu khôi phục môn võ dân tộc.
- Năm 1955: Đại tướng Choi Hong Hi (Thái Đạo Hân) cùng các võ sư thống nhất hệ thống kỹ thuật và đặt tên Taekwondo.
- Năm 1966: Thành lập Liên đoàn Taekwondo Quốc tế (ITF).
- Năm 1973: Thành lập Liên đoàn Taekwondo Thế giới (WT – World Taekwondo), tách khỏi ITF do khác biệt chính trị (WT theo Hàn Quốc, ITF theo Bắc Triều Tiên).
Phát Triển Thành Môn Thể Thao Quốc Tế
- Năm 1988: Taekwondo là môn biểu diễn tại Olympic Seoul.
- Năm 2000: Trở thành môn thi đấu chính thức tại Olympic Sydney.
- Hiện nay: WT quản lý thi đấu Olympic, ITF bảo tồn phong cách truyền thống.
3. Kỹ Thuật Chi Tiết Của Taekwondo
Kỹ Thuật Cơ Bản (Kibon)
- Tấn pháp (Sogi):
- Charyot Sogi: Tấn nghiêm.
- Juchum Sogi: Tấn ngựa (chân rộng, đầu gối khuỵu).
- Ap Sogi: Tấn trước (chân trước co, chân sau thẳng).
- Đòn Tay:
- Jireugi: Đấm thẳng.
- Makgi: Các thế chặn (ví dụ: Arae Makgi – chặn dưới).
- Chigi: Các đòn chém cạnh tay.
- Đòn Chân (Chagi):
- Ap Chagi: Đá tống trước.
- Dollyo Chagi: Đá vòng cầu (xoay hông).
- Yeop Chagi: Đá ngang (như cầu vồng).
- Dwi Chagi: Đá tống sau.
- Twio Chagi: Đá bay (nhảy lên trước khi đá).
Bài Quyền (Poomsae/ Tul)
- WT (Poomsae): Gồm 8 bài cơ bản (Taegeuk 1–8) và 9 bài cao cấp (ví dụ: Koryo, Keumgang).
- ITF (Tul): 24 bài từ cơ bản đến nâng cao (ví dụ: Chon-Ji, Toi-Gye).
Thi Đấu Đối Kháng (Kyorugi)
- ITF (International Taekwondo Federation): Thiên về kỹ thuật truyền thống, đối kháng nhẹ nhàng.
- Luật ITF:
- Dùng găng tay, không áo giáp điện tử.
- Cho phép đấm mặt, đòn tay được chấm điểm nhiều hơn.
- WT (World Taekwondo): Tập trung thi đấu Olympic, sử dụng áo giáp điện tử để tính điểm.
- Luật WT (Olympic):
- Đấu trên sàn đàn hồi, dùng áo giáp điện tử (hogu) để tính điểm.
- Điểm số:
- 2 điểm: Đá trúng thân.
- 3 điểm: Đá xoay trúng thân.
- 4 điểm: Đá trúng đầu.
- Cấm đấm mặt, ôm vật.
Kỹ Thuật Đặc Biệt
- Huryo Chagi: Đá móc.
- Nakkae Chagi: Đá 360 độ xoay người.
- Dwi Hurigi: Đá sau xoay gót.
- Phá vỡ (Gyeokpa): Dùng sức mạnh tập trung phá gỗ hoặc gạch.
- Kỹ thuật chân ấn tượng: Đá xoay (Dollyo Chagi), đá tống sau (Dwi Chagi), đá bay (Twio Chagi).
- Kỹ thuật tay: Đấm thẳng (Jireugi), chặn đòn (Makgi).
- Quyền (Poomsae): Các bài quyền kết hợp động tác tay chân, di chuyển theo thứ tự cố định.
- Thi đấu đối kháng (Kyorugi): Trọng tâm vào kỹ thuật đá vào vùng có bảo vệ (ngực, đầu).
4. Hệ Thống Đai và Ý Nghĩa
Các cấp bậc đai trong Taekwondo thể hiện trình độ và quá trình rèn luyện:
- Đai trắng (cấp 8): Bước đầu tiên trên con đường Taekwondo, nơi võ sinh tập trung rèn luyện nền tảng kỹ thuật và thể lực.
- Đai vàng (cấp 7): Kỹ thuật được nâng cao, võ sinh bắt đầu học hỏi các bài quyền và kỹ thuật nâng cao hơn.
- Đai xanh (cấp 6 – 5): Nâng cao khả năng kiểm soát cơ thể, phối hợp và tốc độ, đồng thời rèn luyện tinh thần tập trung và kỷ luật.
- Đai nâu (cấp 4 – 3): Phát triển sức mạnh, kỹ thuật chiến đấu và khả năng ứng dụng vào thực tế.
- Đai đỏ (cấp 2 – 1): Hoàn thiện kỹ thuật, rèn luyện bản lĩnh thi đấu và tinh thần quả cảm.
- Quy định đặc biệt: Võ sinh đạt đai đen nhưng chưa đủ 18 tuổi sẽ đeo đai đỏ đen. Sau khi đủ 18 tuổi, họ sẽ được phép đeo đai đen chính thức, tượng trưng cho sự tinh thông và đẳng cấp cao nhất trong Taekwondo WTF.
Mỗi màu đai tượng trưng cho sự phát triển: trắng (tinh khiết), vàng (ánh sáng tri thức), đỏ (nguy hiểm, cảnh giác), đen (sự trưởng thành).
Hệ thống đai Taekwondo không chỉ là thước đo trình độ mà còn là biểu tượng cho sự nỗ lực, kiên trì và đam mê của người tập luyện trên con đường chinh phục võ thuật.
5. Lợi Ích Khi Tập Taekwondo
- Rèn luyện thể chất: Tăng sức mạnh, tốc độ, dẻo dai.
- Tinh thần: Rèn tính kỷ luật, kiên nhẫn, tự tin.
- Tự vệ: Ứng phó linh hoạt trong tình huống nguy hiểm.
- Giao lưu quốc tế: Cơ hội thi đấu tại các giải WT hoặc ITF toàn cầu.
6. Taekwondo Tại Việt Nam
- Du nhập vào Việt Nam từ những năm 1960, phát triển mạnh sau năm 1975.
- Liên đoàn Taekwondo Việt Nam (VTF) thành lập năm 1989, là thành viên của WT.
- Nhiều vận động viên Việt Nam giành huy chương tại SEA Games, ASIAD, Olympic (ví dụ: Trần Hiếu Ngân – HC bạc Olympic 2000).
Kết Luận
Taekwondo là môn võ kết hợp giữa nghệ thuật chiến đấu và triết lý nhân sinh, phù hợp với mọi lứa tuổi. Dù tập luyện để thi đấu hay rèn sức khỏe, Taekwondo đều mang lại giá trị tinh thần và thể chất bền vững