Võ Bình Định: Câu Ca Lưu Truyền Và Tinh Hoa Võ Học Bình Định

Võ Bình Định qua câu ca:

“Roi Kinh, Quyền Bình Định 

  Roi Thuận Truyền, Quyền An Vinh

  Trai An Thái, Gái An Vinh”

Mở Đầu: Câu Ca Lưu Truyền Và Tinh Hoa Võ Học Bình Định

Bình Định từ lâu đã được mệnh danh là “đất võ trời văn”, nơi sản sinh ra những anh hùng dân tộc như Nguyễn Huệ (Quang Trung) và những môn võ thuật đặc sắc. Khái quát tinh thần võ học nơi đây là câu ca nói về các làng võ xưa ở Bình Định. Ba làng võ An Vinh, An Thái và Thuận Truyền là ba làng võ nổi danh biểu trưng cho miền đất võ Bình Định: An Vinh giỏi quyền, Thuận Truyền giỏi roi thuộc môn phái võ ta, còn An Thái giỏi côn thuộc phái võ Tàu. Bài viết này sẽ phân tích sâu về nguồn gốc, đặc trưng và giá trị của các dòng võ Bình Định.

1. “Roi Kinh, Quyền Bình Định” – Tinh Hoa Võ Cổ Truyền

a) Roi Kinh – Binh Khí Chiến Trận Thời Tây Sơn

  • Nguồn gốc: “Roi Kinh” (hay “Roi Kinh Bắc”) là loại roi chiến được sử dụng trong quân đội Tây Sơn, đặc biệt dưới thời vua Quang Trung.

  • Đặc điểm:

    • Dài khoảng 2,5 – 3m, làm từ gỗ lim hoặc tre già, có độ nặng vừa phải để dễ di chuyển.

    • Kỹ thuật đánh roi mạnh mẽ, dứt khoát, phù hợp chiến trận.

    • Các bài roi nổi tiếng: “Thái Sơn Côn”, “Lão Mai Độc Thủ”.

b) Quyền Bình Định – Nền Tảng Võ Học Uy Lực

  • Đặc trưng:

    • Kết hợp cương (mạnh) và nhu (mềm dẻo).

    • Chú trọng tấn công nhanh, hiểm, sử dụng nhiều đòn chân (cước pháp).

  • Bài quyền tiêu biểu:

    • Hùng Kê Quyền (mô phỏng thế gà chọi).

    • Lão Mai Quyền (uy lực như cây mai già).

    • Ngọc Trản Quyền (kết hợp nhuần nhuyễn đòn tay và chân).

⇒ Ý nghĩa câu “Roi Kinh, Quyền Bình Định”: Khẳng định Bình Định là cái nôi của roi chiến và quyền thuật, gắn liền với lịch sử hào hùng thời Tây Sơn.

2. “Roi Thuận Truyền, Quyền An Vinh” – Dòng Võ Gia Truyền Đặc Sắc

a) Roi Thuận Truyền – Tuyệt Kỹ Roi Chiến

  • Xuất xứ: Thôn Thuận Truyền (xã Bình Thuận, Tây Sơn), do võ sư Hồ Ngạnh (1891–1976) phát triển.

  • Đặc điểm kỹ thuật:

    • Kết hợp roi và nội công, đòn thế vừa uy lực vừa biến hóa.

    • Sử dụng cả hai đầu roi, đánh liên hoàn như “Lôi Phong” (gió lốc), “Long Giáng” (rồng hạ).

    • Bài roi nổi tiếng: “Bát Quái Côn”.

b) Quyền An Vinh – Tinh Hoa Nữ Quyền

  • Xuất xứ: Làng An Vinh (xã Tây Vinh, Tây Sơn), nơi nổi tiếng với nữ võ sĩ.

  • Đặc điểm:

    • Nhẹ nhàng, linh hoạt, phù hợp với thể trạng phụ nữ.

    • Chú trọng né đòn, phản đòn nhanh.

    • Bài quyền tiêu biểu: “Yến Tử Quyền” (mô phỏng chim én).

⇒ Ý nghĩa câu “Roi Thuận Truyền, Quyền An Vinh”:

  • Roi Thuận Truyền có thể được nói là đại diện cho nam võ sĩ với kỹ thuật roi uy dũng đặc biệt tại  làng Võ Thuận Truyền  .

  • Quyền An Vinh có thể tượng trưng cho nữ quyền pháp mềm mại nhưng hiệu quả đặc biệt nỏi tiếng tại làng võ An Vinh.

3. “Trai An Thái, Gái An Vinh” – Văn Hóa Võ Đạo Bình Định

a) Trai An Thái – Làng Võ Sĩ Kiệt Xuất

  • An Thái (xã Nhơn Phúc, An Nhơn) là nơi sản sinh nhiều võ sư nổi tiếng như Diệp Trường Phát, Hồ Ngạnh.

  • Đặc trưng:

    • Võ thuật mạnh mẽ, thiên về chiến đấu.

    • Nổi tiếng với vật (đấu vật), roi, quyền cương mãnh.

b) Gái An Vinh – Nữ Lưu Võ Nghệ

  • An Vinh (Tây Sơn) là nơi các nữ võ sĩ luyện tập quyền pháp nhẹ nhàng nhưng sắc bén.

  • Đặc trưng:

    • Kỹ thuật né đòn, khóa tay, đá nhanh.

    • Gắn liền với huyền thoại Bùi Thị Xuân – nữ tướng Tây Sơn.

⇒ Ý nghĩa câu “Trai An Thái, Gái An Vinh”:

  • Nam giới An Thái tượng trưng cho sức mạnh, dũng khí.

  • Nữ giới An Vinh đại diện cho sự mềm dẻo, thông minh trong võ thuật.

4. Giá Trị Di Sản Và Bảo Tồn Võ Bình Định

  • Di sản văn hóa phi vật thể: Võ Bình Định được công nhận là di sản quốc gia, xuất hiện trong các lễ hội như Tây Sơn – Bình Định.

  • Phát triển hiện đại:

    • Nhiều võ đường, CLB võ cổ truyền được mở rộng.

    • Đưa vào giáo dục thể chất tại các trường học.

  • Du lịch võ thuật: Thu hút khách tham quan với các buổi biểu diễn võ thuật, làng võ cổ.

Kết Luận

Câu thơ “Roi Kinh, Quyền Bình Định – Roi Thuận Truyền, Quyền An Vinh – Trai An Thái, Gái An Vinh” không chỉ là lời ca ngợi võ thuật Bình Định mà còn là bản sắc văn hóa của vùng đất này. Từ roi chiến thời Tây Sơn đến các dòng võ gia truyền, Bình Định mãi là “cái nôi võ thuật Việt Nam”, cần được bảo tồn và phát huy.

Tài liệu tham khảo:

  • Sách “Võ cổ truyền Bình Định” (Võ sư Trương Văn Võ).

  • Tư liệu Bảo tàng Quang Trung (Bình Định).

  • Ghi chép của Liên đoàn Võ thuật Cổ truyền Việt Nam.

Tìm hiểu thêm :

Môn Võ Bình Định: Nét Đẹp Võ Học Truyền Thống Việt Nam

Roi Thuận Truyền – Tinh Hoa Võ Thuật Bình Định