Wushu (武术), thường được biết đến với tên gọi “võ thuật Trung Hoa”, là một môn võ cổ truyền có lịch sử hàng nghìn năm, kết hợp giữa kỹ thuật chiến đấu, nghệ thuật biểu diễn và triết lý văn hóa sâu sắc. Ngày nay, Wushu không chỉ là môn võ tự vệ mà còn là một môn thể thao thi đấu quốc tế, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể.
I. Nguồn Gốc Và Lịch Sử Phát Triển Của Wushu
1. Khởi nguồn từ Trung Hoa cổ đại
- Wushu ra đời từ thời nhà Thương (1600–1046 TCN) với các kỹ thuật chiến đấu phục vụ quân đội.
- Đến thời nhà Chu (1046–256 TCN), Wushu phát triển thành hệ thống võ thuật có bài bản.
- Thời nhà Đường (618–907) và nhà Minh (1368–1644), Wushu trở thành môn võ cung đình và lan rộng trong dân gian.
2. Wushu hiện đại
- Năm 1949, Wushu được hệ thống hóa bởi Ủy ban Thể thao Trung Quốc để trở thành môn thể thao chính thức.
- Năm 1990, Liên đoàn Wushu Quốc tế (IWUF) được thành lập, đưa Wushu vào thi đấu quốc tế.
- Hiện nay, Wushu là môn biểu diễn tại Đại hội Thể thao châu Á (ASIAD) và đang phấn đấu trở thành Olympic.
II. Các Nhánh Chính Của Wushu
Wushu được chia thành 2 nhánh chính: Taolu (biểu diễn quyền thuật) và Sanda (thi đấu đối kháng).
1. Taolu – Quyền thuật biểu diễn
- Là các bài quyền, bài binh khí được biểu diễn với độ khó cao, kết hợp tốc độ, uy lực và mỹ thuật.
- Các thể loại Taolu phổ biến:
- Trường quyền (Changquan): Bài quyền dài với các động tác nhảy, xoay, đá.
- Nam quyền (Nanquan): Lối đánh mạnh mẽ, trọng tâm thấp, đặc trưng của miền Nam Trung Quốc.
- Thái Cực quyền (Taijiquan): Chậm rãi, uyển chuyển, tập trung vào khí công và cân bằng.
- Binh khí: Đao, kiếm, côn, thương, xà mâu…
2. Sanda – Đối kháng thực chiến
- Còn gọi là “Wushu tự do”, kết hợp đấm, đá, vật, quật ngã.
- Luật thi đấu Sanda:
- Được sử dụng đấm, đá, đòn gối, đòn cùi chỏ (hạn chế).
- Cho phép ném ngã đối thủ như Judo.
- Thi đấu trên sàn đài hoặc võ đài có giới hạn.
III. Đặc Điểm Nổi Bật Của Wushu
1. Kết hợp giữa võ thuật và nghệ thuật
- Wushu chú trọng hình thức đẹp mắt, uyển chuyển như múa nhưng vẫn giữ sức mạnh thực chiến.
- Các bài quyền thường mô phỏng động tác động vật (Hổ quyền, Hạc quyền, Xà quyền…).
2. Rèn luyện thể chất & tinh thần
- Wushu giúp phát triển sức mạnh, tốc độ, dẻo dai, cân bằng.
- Đòi hỏi kỷ luật cao, rèn luyện tinh thần kiên nhẫn, bình tĩnh.
3. Triết lý sâu sắc
- Chịu ảnh hưởng từ Đạo giáo, Phật giáo, Nho giáo.
- Nguyên tắc “Cương Nhu phối hợp” (kết hợp cứng và mềm) giống Thái Cực quyền.
IV. Wushu Trên Thế Giới & Việt Nam
1. Wushu quốc tế
- Giải vô địch Wushu thế giới được tổ chức từ năm 1991.
- Wushu là môn thi đấu chính thức tại ASIAD từ 1990.
- Nhiều quốc gia phát triển Wushu mạnh: Trung Quốc, Iran, Nga, Malaysia, Việt Nam.
2. Wushu tại Việt Nam
- Du nhập vào Việt Nam từ những năm 1990.
- Thành tích nổi bật:
- Trần Thị Minh Huyền (HCV ASIAD 2018).
- Dương Thúy Vi (HCV Wushu thế giới 2019).
- Nguyễn Thị Thu Hà (vô địch Đông Nam Á nhiều năm).
- Giải đấu trong nước: Giải vô địch Wushu toàn quốc, Cúp Wushu TP.HCM…
V. Lợi Ích Khi Tập Wushu
- Tăng cường sức khỏe, dẻo dai
- Rèn luyện phản xạ, tự vệ
- Phát triển tinh thần kỷ luật
- Giảm stress, cân bằng cuộc sống
Kết Luận
Wushu không chỉ là môn võ thuật mà còn là nét văn hóa đặc sắc của Trung Hoa, kết hợp giữa nghệ thuật, thể thao và triết lý sống. Hiện nay, Wushu ngày càng phổ biến trên thế giới và Việt Nam, mang đến cơ hội rèn luyện sức khỏe, thi đấu chuyên nghiệp cho nhiều người.